Δέντρων κλαδέματα: Μια πονεμένη ιστορία

Γράφει ο Σταύρος Δ. Μερτζεμέκης*

Οπου και να γυρίσει κανείς το κεφάλι μέσα στην πόλη μας (σημ.: Σέρρες), θα αντικρίσει ίσως το μεγαλύτερο «έγκλημα» σχετικά με το πράσινο που μας περιβάλει και το έχουμε τόσο πολύ ανάγκη.

Ο λόγος γίνεται για τα κλαδέματα των Πλατάνων (Platanus sp.) που έχουν γίνει στο κέντρο της πόλης που σηκώνουν μεγάλη συζήτηση διότι τα ίδια φαινόμενα που επαναλαμβάνονται διαρκώς τα συναντούμε σε οποιαδήποτε γωνιά της Ελλάδας γεμίζοντας μας με απογοήτευση και απορία.

Γνωστοί και φίλοι με ρωτούν καθημερινά στο δρόμο που συναντιόμαστε: Σταύρε, εσύ που είσαι και Δασοπόνος, είναι σωστά αυτά τα κλαδέματα που έγιναν; Πως τα έκαναν έτσι; Τι θα κάνουμε το καλοκαίρι που έρχεται; Τα δέντρα θα συνέλθουν; Η απάντηση δυστυχώς είναι μονολεκτική: ΟΧΙ

Όχι γιατί κάθε επέμβαση που έχει εφαρμοστεί σε τέτοιο βαθμό με τέτοια απερισκεψία και «υποτιθέμενη εμπειρία» από ανθρώπους δίχως να έχουν εξειδίκευση πάνω στο αντικείμενο αυτό, φέρνει τα αποτελέσματα που βιώνουμε σήμερα, γιατί απλούστατα οι βλάβες είναι ανεπανόρθωτες, αυτό βέβαια γίνεται για πολλούς και διάφορους λόγους που λίγο πολύ είναι γνωστοί σε όλους.

Πιο συγκεκριμένα θα αναφερθώ σε ορισμένους κανόνες – συμβουλές γιατί καλό είναι να ξεκινήσουμε από τα βασικά και να κατανοήσουμε πρώτα αυτά και να τα εφαρμόσουμε ούτως ώστε να έχουμε ένα σωστό και αειφορικό αποτέλεσμα και ύστερα να πάμε και σε πιο ειδικά θέματα:

• Κάθε δέντρο αποτελεί μια ξεχωριστή φυσική οντότητα, φέρει τη δική του πολυετή ακόμη και χιλιετή ιστορία και χρήζει ξεχωριστής αντιμετώπισης και διαχειριστικών μέτρων. Σε καμιά περίπτωση δηλαδή δεν κάνουμε τις ίδιες ενέργειες σε όλα τα δέντρα ακόμα και σε γειτονικά.

Το ποσοστό αφαίρεσης τμημάτων κώμης και κορμού εξαρτάται από το είδος του δέντρου, την ηλικία του, το φαινότυπο του και υπολογίζεται από ειδικό μαθηματικό τύπο, που στις περιπτώσεις των κλαδεμάτων της πόλης μας άγγιζε το τρομακτικό 100%!!!!! Πάνω σε αυτό το απαράδεκτο ποσοστό να προσθέσουμε και ένα υπέρογκο ποσοστό αφαίρεσης τμημάτων κορμών γιατί με αυτόν τον άκομψο τρόπο προσπάθησαν να ελέγξουν και το μεγάλο ύψος και όγκο, θαρρείς και τόσες δεκαετίες που μεγάλωναν τα δέντρα οι ιθύνοντες «αγρόν ηγόραζαν» και τώρα ξαφνικά θυμήθηκαν να «τσακίσουν» τα κακόμοιρα δέντρα μας για την «ασφάλεια των πολιτών» υποτίθεται. Δεν θέλω να πιστέψω όλα αυτά που ψιθυρίζονται ότι κάποιοι εξοικονομούν δωρεάν καυσόξυλα μιας και ζούμε σε καιρό κρίσης δίχως φυσικά κανείς να ενδιαφέρεται για το κοινό καλό και για το μέλλον της σερραϊκής κοινωνίας.

• Σαφώς τα ξερά και σάπια μέρη πρέπει να αφαιρεθούν για την καλή υγεία του δέντρου και για λόγους ασφαλείας-να τονίσω πως ΜΟΝΟ σε αυτά έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε εκτεταμένες αφαιρέσεις τμημάτων και εφ όσον είμαστε σίγουροι ότι όντως τα τμήματα αυτά είναι ξερά ή σάπια, διαφορετικά μιλάμε για κατακρεουργήσεις και καρατομήσεις.
• Όταν κάνουμε μια τομή σε ένα κλαδί του δέντρου αφού τελειώσουμε τις εργασίες πρέπει να το αλείφουμε με ειδική πάστα η οποίαπροστατεύει την τομή από τυχόν μολύνσεις, πχ. Κάθε τομή σε ένα δέντρο είναι μια ανοιχτή πληγή που απαιτεί ίαση.
• Τηρούμε ΠΑΝΤΑ ΟΛΑ τα μέτρα ασφάλειας της εργασίας, δεν βαριόμαστε, δεν βιαζόμαστε. Πλήθος ανθρώπων έχασαν τη ζωή τους επειδή συμπεριφέρονταν με αυτές τις αλαζονικές συμπεριφορές.
• Ότι κάνουμε το κάνουμε με μέτρο και σεβασμό, επειδή η φύση δεν εκδικείται αλλά υπενθυμίζει.

Καθώς πλησιάζει το καλοκαιράκι να δούμε που θα βρούμε ίσκιο στην πλατεία του ΙΚΑ μιας και όλοι οι γονείς με τα παιδιά τους συνήθιζαν τα πηγαίνουν βόλτα και για να παίξουν. Τώρα πια η ιστορική αυτή πλατεία είναι «κρανίου τόπος» και βλέπουμε τα δέντραδειλά-δειλά να βλαστάνουν και πάλι θυμίζοντας τις φούντες από… τσαρούχια. Ωραίο αποτέλεσμα!

Τώρα βέβαια θα πει κανείς ότι σε μερικά χρόνια από σήμερα τα Πλατάνια αυτά θα μεγαλώσουν ξανά και θα είναι μια χαρά, χωρίς όμως να αναλογιστεί αν είναι καλό αυτό για την υγεία του δέντρου και για την αισθητική γενικότερα. Τα… τσαρούχια θαρρώ πως πλέον δε φοριούνται, οι φούντες αυτές λοιπόν θα μεγαλώσουν και θα γίνουν μεγάλοι θύσανοι που ό,τι και να γίνει οι τεράστιες αυτές τομές θα παραμείνουν και πάντα θα μας θυμίζουν τα λάθη του παρελθόντος. Τώρα βέβαια αν οι θύσανοι αυτοί κλαδευτούν ξανά το αποτέλεσμα θα παραμείνει το ίδιο άσχημο και αντιαισθητικό. Τελικά ό,τι και να γίνει από εδώ και στο εξής η κατάσταση θα παραμείνει αδιόρθωτη. Σίγουρα και κάποια δέντρα θα ξεραθούν από τυχόν μολύνσεις και μυκητιάσεις μιας και δεν πάρθηκαν προληπτικά μέτρα για την αποφυγή τέτοιων δυσάρεστων καταστάσεων.

Επίσης, υπάρχουν πολλοί άλλοι παράμετροι και παράγοντες που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη όπου μπορεί κανείς να ενημερωθεί από σχετική βιβλιογραφία.

Κάθε δέντρο έχει μια πληθώρα αγαθών και υπηρεσιών που έχουν τόσο οικονομική όσο και συναισθηματική αξία.

Ξεκινώντας από την δωρεάν και αστείρευτη παροχή υπηρεσιών που συνδέεται πάντα και με την οικονομία μπορούμε να αναφερθούμε σε ορισμένα χαρακτηριστικά:

• Είναι αγχολυτικά. Η αισθητική τους, τα προϊόντα τους -υλικά και άυλα- έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση του άγχους, από το οποίο μαστίζεται καθημερινά η κοινωνία ιδιαίτερα στις πόλεις. Αρκεί να σταθούμε για λίγοκάτω από ένα δέντρο να σηκώσουμε το κεφάλι μας ψηλά και να αναπνεύσουμε αργά και βαθιά κλείνοντας για λίγο τα μάτια. Θα νιώσουμε ανακουφισμένοι.
• Ενθαρρύνουν το περπάτημα και την κίνηση γενικότερα. Ποιός θα ήθελε να πάει για περίπατο σε μια πόλη μέσα στο τσιμέντο και τις πλάκες όπως η δική μας; Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι σε ευρωπαϊκές πόλεις αντιστοιχούν συγκεκριμένα τετραγωνικά μέτρα πρασίνου ανά κάτοικο. Στην Αθήνα είναι μόλις 2 τ.μ. ανά κάτοικο (Χάγη 27,7 τ.μ., Άμστερνταμ 27 τ.μ., Βιέννη 20 τ.μ., Βερολίνο 13 τ.μ., Ρώμη 9 τ.μ., Παρίσι 8 τ.μ., Θεσσαλονίκη 2,7 τ.μ.). Στα Σέρρας ούτε λόγος, δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία.
• Βοηθούν στην συγκράτηση των γαιών. Συγκρατούν με το ριζικό τους σύστημα το έδαφος και μας σώζουν κυριολεκτικά τις περιουσίες μας από τις πλημμύρες (π.χ. όπως το λεκανοπέδιο Αττικής κάθε Σεπτέμβριο-Οκτώβριο.)
• Βοηθούν στη σύσφιξη των σχέσεων. Ανέκαθεν αποτελούσαν πόλο έλξης και τόπο συναντήσεων… πολλές φορές ερωτικών!
• Αυξάνουν τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων. Ένα πράσινο τοπίο πιο εύκολα θα προσελκύσει αγοραστές ακινήτων κοντά σε αυτό άρα και οι τιμές πιθανότατα να αυξηθούν.
• Παρέχουν ενδιαιτήματα για την άγρια ζωή. Πλήθος πτηνών διαβούν και αναπαράγονται σε αυτά. Δεν είδα κανέναν να διαμαρτύρεται για αυτά τα κακόμοιρα πλάσματα που διαβούν σε αυτά και χάνουν τη ζωή τους καθώς γκρεμίζονται οι θέσεις φωλεωποίησης τους.
• Παρέχουν ΙΣΚΙΟ και ΡΥΘΜΙΖΟΥΝ τις αποπνικτικές θερμοκρασίες των πόλεων τους θερινούς μήνες. Υπάρχουν και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και αυτό δεν είναι είδηση.
• Μειώνουν τα επίπεδα ηχορύπανσης και σκόνης. Τα δέντραλειτουργούν και ως φίλτρααέρα. Με το φύλλωμα τους εμποδίζουν τη μεταφορά σκόνης και μειώνουν σημαντικά τους θορύβους αποτρέποντας τους να μεταδίδονται από σημείο σε σημείο.
• ΠΑΡΑΓΟΥΝ ΟΞΥΓΟΝΟ και μειώνουν τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, ζωτικής σημασίας θέματα που οι περισσότεροι αγνοούμε δυστυχώς.

Από οικονομικής άποψης τα δέντρα μπορούν να κοστολογηθούν ως εξής σύμφωνα με τον καθηγητή Τ.Μ. Das από το Πανεπιστήμιο της Καλκούτα στην Ινδία:

Ένα δέντρο ηλικίας 50 ετών:

παράγει οξυγόνο αξίας	27.330,77 €
καθαρίζει τον αέρα αξίας	54.224,24 €
προστατεύει από τη διάβρωση του εδάφους αξίας	27.330,77 €
καθαρίζει τα υπόγεια ύδατα αξίας	32,796,92 €
παρέχει ενδιαιτήματα για άγρια ζωή αξίας	27.330,77 €
ΣΥΝΟΛΟ	169.013,47 €

Και μετά λέμε με τόση χαρακτηριστική ευκολία φράσεις όπως: «Να κόψουμε το δέντρο!» «Αυτό το δέντρο συνέχεια προβλήματα δημιουργεί, κόφτο!»

Σοβαρά; Έτσι εύκολα; Ερωτώ!

Τις τόσες υπηρεσίες και οικονομικά οφέλη που προσφέρει όπως αναφέρθηκα τις έχουν σκεφτεί καθόλου;

Το ίδιο λυπηρό φαινόμενο παρατηρείται και σε άλλους ιδιωτικούς υπαίθριους χώρους όπως επιχειρήσεις, αυλές σπιτιών κ.α. όπου εκτός από το γεγονός ότι τα δέντρα καρατομούνται, χρησιμοποιούνται και κατά πως συμφέρει και βολεύει τον καθένα σαν υποστηρικτικές εγκαταστάσεις και στύλοι για προβολείς, καλώδια, καρφώνουν πρόκες για κρεμαστά, δορυφορικά πιάτα, λαμπάκια κτλ.

Νομίζω πως μιλάμε για βία και εξευτελισμό κατά των δέντρων. Όχι λοιπόν, τα δέντρα δεν μας φταίνε και δεν αξίζει να τα συμπεριφερόμαστε έτσι. Μας παρέχουν τόσα. Ας είμαστε λίγο ευγνώμονες μαζί τους.

Κλείνοντας για να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα και να συντονιστούμε με τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια standards υπάρχει η ISA (International Society of Arboriculture) και παρέχει όλα εκείνα τα εργαλεία γνώσης, σεμινάρια, πιστοποιήσεις, διαγωνισμούς και πολλά άλλα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την αξία των δέντρων γενικότερα και την ορθολογική και αειφορική διαχείριση και κλαδεύσεις, θυμίζοντας μας ότι πρέπει να παραδώσουμε στις επερχόμενες γενεές ένα κόσμο καλύτερο, πιο όμορφο και πιο πράσινο!

Παράλληλα οι Γεωεπιστήμονες (Δασοπόνοι, Δασολόγοι, Γεωπόνοι, Γεωλόγοι κ.τλ.) πρέπει να αναλάβουν έναν πιο ενεργό ρόλο σε αυτά τα θέματα ενεργοποιώντας η Πολιτεία τα καθήκοντα τους θέτοντας τους στις ειδικές θέσεις που αρμόζουν με βάση το αντικείμενο τους και να ξεκινήσει να τους συμβουλεύεται επιτέλους.

Ας βάλουμε όλοι μαζί ένα τέλος στην κατάσταση που αντιμετωπίζουμε και ας ξεκινήσουμε μια καινούρια εποχή με μια νέα νοοτροπία μακριά από τα κακέκτυπα του παρελθόντος και του παρόντος με τις νοοτροπίες που μας θυμίζουν ότι είμαστε μια τριτοκοσμική χώρα αποκομμένη από τις διεθνείς εξελίξεις του κλάδου της Δενδροκομίας.

* Ο Σταύρος Δ. Μερτζεμέκης είναι δασοπόνος και διαχειριστής φυσικού περιβάλλοντος ΕΔΕ, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασοπόνων και Διαχειριστών Φυσικού Περιβάλλοντος (Π.Ε.Δ.ΔΙ.ΦΥ.Π.) και μέλος του Ελληνικού Συλλόγου για την Δενδροκομία (Ε.Σ.Δ.), e–mail: stavrakas86@gmail.com

Πηγή: www.eproodos.gr