προλήψεις των Ελλήνων

ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ
ΜΕ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ


Άνεμος
Όταν φυσάει δυνατός άνεμος το καλοκαίρι, πιστεύεται ότι κάπου διαπράττεται έγκλημα, όπως φόνος νόθου παιδιού η ανθρωποκτονία για ληστεία κ.λπ. Ο ανεμοστρόβιλος που προκαλεί καταστροφές πιστεύεται ότι έχει μέσα του τον διάβολο ή μια μάγισσα, οι οποίοι και τον θέτουν σε κίνηση.

Κεραυνός
Ο κεραυνός που πέφτει μέσα στη γη πιστεύεται ότι παίρνει στερεή μορφή και γίνεται πέτρες που έχουν υπερφυσικές ιδιότητες. Η δοξασία αυτή, ως γνωστόν, προέκυψε από την τάση να ερμηνευθούν οι κατεργασμένοι λίθοι της λίθινης εποχής. Πιστεύεται ότι όποιος βάζει μια τέτοια πέτρα στη σκισμένη σάρκα της κνήμης του η και όποιος φοράει φυλαχτό που περιέχει τέτοια πέτρα είναι άτρωτος στον πόλεμο. Οποίος βλέπει αστραπές προφυλάσσει τον εαυτό του μπήγοντας συμβολικά το μαχαίρι του στο έδαφος, για να υποδείξει έτσι, κατά κάποιο τρόπο, προς τα πού να πάει ο κεραυνός.

Νύχτα
Τη νύχτα εμφανίζονται οι διαβολικές δυνάμεις, εξ ου και οι διάφορες προλήψεις σχετικά με την αποτροπή της δράσης τους κατά το διάστημα αυτό. Οι προλήψεις αυτές σε μετρικούς τόπους είναι τόσο ισχυρές, ώστε οι άνθρωποι δεν βγαίνουν ούτε από το υπνοδωμάτιό τους μετά τα μεσάνυχτα, μέχρι να λαλήσει ο πετεινός, όταν δηλαδή φεύγουν τα φαντάσματα, γιατί διαφορετικά νομίζουν ότι τα κακά πνεύματα θα τους φέρουν βαριές αρρώστιες.
Εκτός από τις προλήψεις που προαναφέρθηκαν, παραθέτουμε και τις εξής: Δεν επιτρέπεται να βγει από το σπίτι τη νύχτα φωτιά η ζύμη, γιατί εξαφανίζεται η ομόνοια και ευτυχία του σπιτιού. Δεν ανοίγουν τη νύχτα τα μπαούλα, γιατί τα ρούχα που περιέχουν τα λερώνουν οι Νύμφες. Δεν επιτρέπεται να βγει ξίδι από το σπίτι, είτε γιατί το υπόλοιπο θα χάσει την οξύτητά του είτε γιατί κατά μεταφορά πιστεύουν ότι κάποιος θα φιλονικήσει με τους γείτονές του. Δεν μετρούν χρήματα τη νύχτα, γιατί θα κλαπούν ή θα σπαταληθούν άσκοπα. Δεν υφαίνουν, γιατί, αν το ύφασμα μείνει μισοτελειωμένο, η υφάντρα θα τυραννιέται κατά το ψυχορράγημα, και, αν τελειώσει, θα είναι κακός οιωνός για κείνον που θα το φορέσει.

Ομίχλη
Δεν ανοίγουν καινούριο κρασί όταν ο καιρός είναι ομιχλώδης, για να μη γίνει, κατά μεταφορά, και το κρασί θολό.

Ουράνιο τόξο (ίριδα)
Σύμφωνα με δοξασία, η Ίρις ήταν μια ευαίσθητη και καλοσυνάτη κοπέλα που μεταμορφώθηκε σε ουράνιο τόξο. Έτσι εξηγείται κατ’ αναλογίαν και η πρόληψη ότι αυτός που περνάει κάτω από ουράνιο τόξο θ’ αλλάξει φύλο.


ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ
ΜΕ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Τρίτη
Η Τρίτη θεωρείται η κατεξοχήν αποφράδα ημέρα της εβδομάδας, γιατί Τρίτη έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι αποφεύγουν τις σοβαρές εργασίες την ημέρα αυτή και ουδέποτε ξεκινούν μια δουλειά ένα ταξίδι. Σε μερικούς τόπους η αποχή αυτή φθάνει και μέχρι τις απαραίτητες ασχολίες, αφού δεν επιτρέπεται ούτε να σκουπίσουν μετά το φαγητό, για να μη σαρωθούν, κατά μεταφορά, και τα αγαθά του σπιτιού. Κακή θεωρείται η τύχη της κόρης που θα γεννηθεί αυτή τη μέρα, όπως υποδηλώνει η φράση Σαββάτο γιο μη χαίρεσαι και Τρίτη θυγατέρα.

Τετάρτη
Η Τετάρτη και η Παρασκευή, ως ημέρες νηστείας, τιμώνται με τη διακοπή των οικιακών εργασιών από το απόγευμα της προηγουμένης, λίγο νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως, όπως συμβαίνει και στις παραμονές των γιορτών. Επειδή τέτοιες ημέρες νηστείας, η οποία σχετίζεται με την έννοια της έλλειψης, δεν πρέπει κανείς να αποβάλλει από πάνω του έστω και το ελάχιστο, υπάρχει η πρόληψη να μην κόβονται τις ημέρες αυτές τα νύχια, όπως υποδηλώνει η φράση Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις, η οποία συμπληρώνεται από την απαγόρευση να πλένεται κάποιος την Κυριακή, ενώ οφείλει να το κάνει την προηγούμενη μέρα, και Κυριακή να μη λουστείς (ή μην ξυριστείς, ή μη χτενιστείς) αν θέλεις να προκόψεις. Για τον ίδιο λόγο αποφεύγουν να βάζουν κότα να κλωσήσει την Τετάρτη ή την Παρασκευή. Όποιος γεννιέται Τετάρτη πιστεύεται ότι θα γίνει καλός στο τραγούδι.

Πέμπτη
Την ημέρα αυτή δεν κόβουν ύφασμα για ρούχο, γιατί πιστεύεται ότι αυτό θα φθαρεί, λόγω της ομοηχίας των λέξεων Πέφτη και πέφτει. Για τον ίδιο λόγο δεν σπέρνουν την Πέμπτη.

Παρασκευή
Για την Παρασκευή ως ημέρα νηστείας βλέπε παραπάνω στη λέξη Τετάρτη.
Επειδή Παρασκευή σταυρώθηκε ο Χριστός, πιστεύεται ότι ωφελούνται οι ασθενείς αν πλύνουν τη μέρα αυτή τα ρούχα τους, αλλά αντίθετα οι υγιείς πρέπει να το αποφεύγουν. Από το ότι η λέξη σημαίνει και προετοιμασία για τον εορτασμό του Σαββάτου, κατά την Παλαιά Διαθήκη, εξηγείται κατ’ αναλογίαν η δοξασία ότι, όταν βρέχει συνεχώς για πολλές μέρες, την Παρασκευή αρχίζει ο καιρός να βελτιώνεται για να γίνει τελείως αίθριος την κυρίως ημέρα του φωτός, την Κυριακή.

Σάββατο
Επειδή την ημέρα αυτή γιορτάζουν οι διώκτες του Χριστού, οι Εβραίοι, πιστεύεται ότι αυτή ανήκει στα φαντάσματα. Όποιος γεννιέται τέτοια μέρα (σαββατογεννημένος) βλέπει εύκολα τα φαντάσματα, χωρίς να παθαίνει κακό από αυτά. Επίσης ο άνθρωπος αυτός δεν ματιάζεται. Συγχρόνως όμως ο γιος που γεννιέται τέτοια μέρα δεν προκόβει (βλ. παραπάνω στη λέξη Τρίτη). Για τον ίδιο λόγο, το Σάββατο θεωρείται η καταλληλότερη μέρα για τη μαγεία. Τέλος, το Σάββατο εν κόβουν ύφασμα για ρούχο, γιατί, λόγω του ομόηχου των λέξεων, πιστεύεται ότι το ρούχο αυτό γίνεται σάβανο.

Κυριακή
Η Κυριακή, ως ημέρα του Κυρίου, είναι ημέρα απόλυτης αργίας (βλ. παραπάνω και στη λέξη Τετάρτη). Είναι ημέρα του φωτός (βλ. παραπάνω στη λέξη Παρασκευή) και της χαράς. Για τον λόγο αυτό πιστεύεται ότι το παιδί που γεννιέται το πρωί της Κυριακής θα ζήσει ευτυχισμένο σε όλη του τη ζωή.
Αν κάποιος κοιμάται την ώρα που γίνεται στην εκκλησία η λειτουργία της Κυριακής, θα καεί το σπίτι του.


*Υ.Γ. Στο βιβλίο αυτό που πρωτογράφηκε περίπου στα 1900, θα βρείτε επίσης προλήψεις του λαού μας σχετικές με αντικείμενα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ζώων, εντόμων, σχετικές με τον θάνατο, την θρησκεία κλπ.


Πηγή: Το υπέροχο όσο και καλαίσθητο βιβλίο των εκδόσεων Κάκτος του Κου Οδ. Χατζόπουλου, με συγγραφέα τον κύριο ΜΠΟΥΤΟΥΡΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟ.