Γιατί μιλάμε για ίππους και άλογα στη μηχανολογία;

 

 

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός (το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περ. αυτοκινήτου 4τροχοι, τεχνικές εκδόσεις)

Ίππος – άλογο – CV – PS – HP – Watt

Οι ίπποι του αυτοκινήτου. Πόσα άλογα βγάζει; Τι ιπποδύναμη ή τι ισχύ έχει; Αναρωτηθήκατε ποτέ τι σχέση μπορεί να έχει το προσφιλές τετράποδο, το άλογο (ίππος) με τη μηχανή σας;

Η ιστορική προέλευση της λέξης ανάγεται στους φυσικούς του 18^ου αιώνα. Δηλαδή, συμφώνησαν ότι ένας “καλός ίππος” μπορεί να ανεβάσει, με σταθερό ρυθμό, από το μαγγανοπήγαδο (ή το νερόμυλο) βάρος 75Kg* (Β= 75Κp), κατά ένα μέτρο, σε ένα δευτερόλεπτο (h=1m, t=1s) ή να ανεβάσει βάρος 75Kp με σταθερή ταχύτητα : v = 1m/s. Και όλα αυτά με σταθερό ρυθμό. Άλλωστε, ο ρυθμός με τον οποίο δίνουμε ενέργεια ή παράγουμε έργο ονομάζεται ισχύς (Ρ). Έτσι, καθιερώθηκε να χρησιμοποιείται σαν μονάδα ισχύος των μηχανών εσωτερικής καύσης, ο ίππος ή ο ατμοϊππος και είναι:

1ίππος = 1CV ή 1PS = 75 ^{Kg*. m}

Τα σύμβολα CVκαι PS προέρχονται από τους όρους:

Γαλλικά, CV (Cheval-ίππος.Vapeaur-Ατμός)

Γερμανικά, PS ( Pferdestarke), pferd : ίππος, starke : ισχύς

Όταν μία μηχανή έχει ισχύ ίση με έναν ίππο(P= 1CV ή PS) σημαίνει ότι:

Μπορεί σε ένα χρόνο t = 1sec να ανυψώνει βάρος B = 75kp ή Kg*, σε ύψος h =1m.

(*) P = ^Bh= 75^Kp.m ή P = B.U = 75 ^{Kp. m}

Η ισοδυναμία ίππου: 1CV =736 W= 0,736KW

Το σύμβολο W δόθηκε από το όνομα του Σκωτού μαθηματικού και μηχανικού James Watt ( 1736 – 1819).

Οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν τον ίππο με λίγο μεγαλύτερη τιμή

1ΗΡ =76^Kp.m

Όπου HP (Horsepower, ιπποδύναμη)

Έτσι, λοιπόν, μεταφράζοντας το γαλλικό cheval ή το αγγλικό horse ή το ιταλικό cavallo, ή το γερμανικό pferd οδηγηθήκαμε στον ίππο ως μονάδα μέτρησης ισχύος των μηχανών.

Καλά όλα αυτά, αλλά τι σχέση έχει με τη λ. άλογο (η αρχική σημασία της: παράλογο, το μη έχον λογική < α- στερητ .+ λόγος). Η λ. άλογον χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη στρατιωτική γλώσσα ως μέρος της φράσης : άλογον ζώον, για να διακρίνει τα ζώα (άλογα) από τους στρατιώτες (έλλογα). Η ευρεία χρήση του μετέφερε τη λέξη και έξω από τους χώρους του στρατοπέδου με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται, σήμερα, ως κυριολεκτικό συνώνυμο( ίππος : άλογο).

(*) Τους όρους της Φυσικής επιμελήθηκε ο Στέλιος Αναστόπουλος

24grammata