«Την Κυρά Σαρακοστή που ‘ναι έθιμο παλιό οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν με αλεύρι και νερό….»

 

Βιογραφία
Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν»
πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα.

Η κυρά Σαρακοστή

Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).

Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.

Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Για την Κυρά Σαρακοστή έχουν γραφτεί και οι εξής στίχοι:

Την Κυρά Σαρακοστή που ‘ναι έθιμο παλιό

οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν με αλεύρι και νερό.

Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι έναν σταυρό

μα το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες της μετρούσαν με τα πόδια της τα επτά.

Έκοβαν ένα την βδομάδα μέχρι ‘νάρθει η Πασχαλιά.

Καθαρά Δευτέρα και Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Η μεγαλύτερη και ή πιο αυστηρή περίοδος νηστείας είναι αυτή που ξεκινάμε από σήμερα, Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή του Πάσχα. Σύμφωνα με τους Κανόνες της Εκκλησίας μας επιβάλλεται να νηστεύουμε το λάδι όλες τις ήμερες, πλην Σαββάτου και Κυριακής. Αν ορισμένοι τώρα τρώνε λάδι και άλλες ήμερες (Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη), αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο για λόγους αδυναμίας («δι” ασθένειαν σωματικήν») και ύστερα από έγκριση του Πνευματικού τους. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής καταλύουμε: Ψάρι κατά την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, οποία μέρα κι αν τύχει, και την Κυριακή των Βαΐων. Λάδι των αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων (9 Μαρτίου) και κατά την εορτή της Συνάξεως του αρχαγγέλου Γαβριήλ (26 Μαρτίου). Φτάσαμε λοιπόν στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Και ή περίοδος αυτή, είναι μία ιερή περίοδος πνευματικών αγώνων, μετανοίας και νηστείας.

Γιατί να νηστεύουμε;

Ασφαλώς όχι για να φανούμε στους ανθρώπους, ότι νηστεύουμε. Ο Κύριος μας, πριν αρχίσει τη δημόσια δράση του, νήστεψε σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες. Η νηστεία αυτή πού έκανε, έδωσε αφορμή στον Σατανά για να τον πειράξει. Παρόμοια και μας, ας ετοιμαζώμαστε και ας προγυμναζόμαστε στους αγώνες εναντίον των πνευματικών αντιπάλων. Σε μία αμφίβολη πολεμική συμπλοκή, τονίζει ο Μ. Βασίλειος, ή παρουσία συμμάχου στο πλευρό ενός εμπολέμου, προκαλεί την ήττα του άλλου. Το πνεύμα και ή σάρκα βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Με ποιόν θα συμμαχήσεις;

Αν συμμαχήσεις με τη σάρκα θα εξασθένηση το πνεύμα. Ενώ αν συμμαχήσεις με το πνεύμα θα υποδούλωσης τη σάρκα. Εφ” όσον λοιπόν θέλεις να ισχυροποίησης το πνεύμα σου, δάμασε τη σάρκα με τη νηστεία. Με τη νηστεία δείχνουμε τον σεβασμό και την υπακοή στον Δημιουργό και Κύριο μας. Γιατί ή πρώτη εντολή πού έδωσε στους πρωτοπλάστους, τον Αδάμ και την Εύα, ήταν εντολή νηστείας.

Μέσα στον αληθινό σκοπό της νηστείας υπάρχει ή αγάπη. Η αγάπη μας πρώτα-πρώτα για τον Χριστό. Γιατί τηρούμε το λόγο πού μας είπε: «Όταν απαρθή ο νυμφίος, τότε (οι μαθηταί μου) νηστεύσουσι» (Ματθ. θ΄ 15). Ο άγιος Μάξιμος ο ομολογητής σημειώνει: «Όποιος αγαπά τον Θεό, ζει αγγελικό βίο στη γη. Γι αυτό νηστεύει και αγρυπνεί, ψάλλει και προσεύχεται και πάντοτε σκέπτεται καλά για όλους τους ανθρώπους». Αλλά νηστεύουμε από αγάπη για τούς φτωχούς, τούς ελαχίστους αδελφούς του Χριστού μας.

Δεν τρώμε κρέας σαράντα μέρες π.χ. αλλά απλούστερα φαγητά και τα χρήματα πού εξοικονομούμε τα δίνουμε σε μία φτωχή οικογένεια. Ακόμα νηστεύουμε γιατί διδαχθήκαμε από τον Κύριο μας ότι: «Τούτο το γένος (των δαιμονίων) ουκ εκπορεύεται εί μή εν προσευχή και νηστεία» (Ματθ. ιζ΄ 21). Η νηστεία λοιπόν διώχνει τα δαιμόνια των παθών πού κυριεύουν και πολεμούν τη σάρκα μας και μολύνουν την ψυχή μας. Είναι για μας η νηστεία όπλο και φάρμακο.

Είναι πράγματι και πολύτιμο φάρμακο η νηστεία, γιατί προφυλάσσει και θεραπεύει την αρρώστια της ψυχής και του σώματος. Η γαστριμαργία, η καταστρεπτική αυτή πολυφαγία, αποχαυνώνει τον άνθρωπο και βλάπτει ανεπανόρθωτα την υγεία του. Η νηστεία, λοιπόν, είναι ένα από τα μέσα, για να κατασιγάσουν τα πάθη. Επειδή υποβάλλει σε εκούσιες στερήσεις δοκιμάζει την ηθική δύναμη και δαμάζει τα άτακτα σκιρτήματα της σάρκας. Ο απόστολος Παύλος κάνει λόγο για τη χαλιναγώγηση του σώματος και των επιθυμιών. «Υποπιάζω μου το σώμα και δουλαγωγώ μήπως άλλοις κηρύξας, αυτός αδόκιμος γένομαι» (Α΄ Κορινθ. θ΄ 27). Γυμνάζω, λέει, το σώμα μου και το υποβάλλω σε στερήσεις, μήπως και άλλοι, στους οποίους εκήρυξα, βραβευθούν και εγώ αποδοκιμασθώ.

Πόσο ρεαλιστική και βαθιά ψυχολογημένη και η παρατήρηση ενός ασκητού, πού έζησε τον πέμπτο αιώνα: «Θα ρωτήσει κανείς από αυτούς, πού βαριούνται τη νηστεία: Είναι αμαρτία η χρησιμοποίηση της τροφής; Ασφαλώς όχι. Η τροφή δεν είναι αμαρτία. Η αμαρτία μπορεί να έλθει σαν επακόλουθο τής τροφής». Η νηστεία άλλωστε έχει ένα πλατύ περιεχόμενο. Η Εκκλησία μας δεν την στενεύει μονάχα στην τροφή. Την βλέπει με ευρύτητα θαυμαστή.

Σ” αυτό το σημείο ιδιαίτερα επιμένει ο λόγος τού Θεού και η πατερική σοφία και φρόνηση. Η νηστεία δεν πρέπει να είναι ένας ξηρός τύπος. Είναι προπάντων διάθεση ψυχής.

Συνδυάζεται πάντα με τις άλλες αρετές, την εγκράτεια, την προσευχή, την μετάνοια. «Τιμή γάρ νηστείας ουχί σιτίων αποχή, αλλά αμαρτημάτων αναχώρησις», τονίζει ο ιερός Χρυσόστομος.

Σε τίποτα, λοιπόν, δεν μας ωφελεί αν δεν είναι έκφραση ειλικρινούς μετανοίας. Ίσα – ίσα μπορεί να μας παραπλανά και να μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση τής πνευματικής αυτάρκειας. Μας το υπογραμμίζει τόσο καθαρά ο Θεός με το στόμα τού προφήτη Ησαΐα: «Τη νηστεία και την αργία και τις γιορτές σας τις μισεί η ψυχή μου… εφ” όσον δεν συνοδεύονται με μετάνοια, ειλικρίνεια, αγάπη και δικαιοσύνη…»

Επομένως η νηστεία, ως πνευματικός αγώνας, ως αυτοκυριαρχία, ως εγκράτεια, ως άσκηση, πρέπει να είναι καθημερινό μας μέλημα. Όχι μόνο υπόθεση Σαρακοστής, αλλά ρυθμιστής ζωής.

Καλή Δύναμη, καλό στάδιο και καλό υπόλοιπο Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΗΛΘΕ! ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΑΣ ΝΗΣΤΕΨΟΥΜΕ

Η Μητέρα Εκκλησία, αγαπητοί μου, από σήμερα ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ καλεί τα παιδιά της σε αγώνα νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, ενδοσκοπήσεως και καθάρσεως, προκειμένου «κεκαθαρμένοι», δηλ. καθαροί στην ψυχή και στο σώμα, να εορτάσουμε τα σεπτά Πάθη του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

Η νηστεία της περιόδου αυτής είναι η αυστηρότερη του εκκλησαστικού έτους. Δεν τρώμε κρέας, ούτε και τα παράγωγα του κρέατος.Δεν τρώμε επίσης γαλακτερά, ούτε και τά παράγωγα του γάλακτος.

Από τον κανόνα της νηστείας απαλλάσσονται τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι, όσοι δηλ. ανήκουν στη λεγόμενη τρίτη ηλικία (από 65 ετών καί πάνω) καί όσοι, ανεξαρτλητως ηλικίας, έχουν ειδικούς λόγους υγείας. Όλοι αυτοί μπορούν να προσαρμόσουν τον κανόνα της νηστείας των στα μέτρα τους, αρκεί να συνεννοηθούν με τον πνευματικό τους πατέρα. Εκείνος έχει λάβει από τον Επίσκοπό του την εξουσία να ρυθμίζει τα ζητήματα αυτά, ώστε να μη φορτώνονται φορτία βαρέα και δυσβάστακτα στον άνθρωπο, μάλιστα δε στο σύγχρονο άνθρωπο, που έχει τόσα και τόσα προβλήματα στην καθημερινή του πορεία.

Με την ευκαιρία αυτή μπορούμε να αναφερθούμε σε μερικές πτυχές της νηστείας.

1. Η νηστεία δεν είναι αυτοσκοπός στη ζωή μας. Είναι όμως μέσο για την κατάκτηση και τη πληρέστερη βίωση της αρετής. Είναι μέσο και τρόπος για να αγαπηθούμε με τους άλλους, να συγχωρήσουμε και να συγχωρεθούμε, να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε κλπ. Νηστεία, πού δεν συνοδεύεται από πρόοδο στην αρετή, καταντάει ένας απλός εξωτερικός τύπος θρησκευτικότητος! Τι θα σου χρησιμεύσει αν δεν τρώγεις το λάδι, αλλά τρώγεις τον «λαδά», δηλ. τον άνθρωπου που παράγει το λάδι;

2. H νηστεία είναι άσκηση της θελήσεως και της ορέξεως! Δεν μπορεί να υπάρχει πρόοδος σε οποιοδήποτε τομέα της ζωής μας, εάν ο άνθρωπος δεν προσπαθεί, δεν ασκείται, δεν αγωνίζεται. Έτσι λοιπόν και για την μόρφωση και την διαμόρφωση της ψυχικής μας ωριμότητος χρειάζεται αγώνας. Μόνον όσοι αγωνίζονται, στολίζονται με τη θεία Χάρη, και κατορθώνουν νά νικήσουν τά πάθη τους.

3. Η νηστεία είναι πράξη λατρείας και ο Θεός ιδιαίτερα χαίρεται και ευλογεί τον νηστευτή άνθρωπο. Νηστεία και προσευχή φέρουν χαρίσματα πνευματικά και ιδιαίτερη θεία Χάρη σ΄εκείνον που νηστεύει.

4. Η νηστεία μας ωφελεί και σωματικά. Μας χαρίζει την πολυπόθητη αποτοξίνωση του οργανισμού, μας εξασφαλίζει την ευεξία.

5. Η νηστεία και η προσευχή πορεύονται αντάμα. Η ελεημοσύνη συμπληρώνει το έργο του χριστιανού. Και τέλος, η εξομολόγηση επισφραγίζει την προσπάθειά μας.

Νηστεία, προσευχή, ελεημοσύνη και εξομολόγηση, αυτά τα τέσσερα μας χρειάζονται τώρα καθώς πορευόμεθα προς την μεγάλη εορτή του Πάσχα. Καί όλα αυτά πρέπει νά στεφανωθούν με το στεφάνι της αγάπης, της συγγνώμης, της αγαθοποιϊας καί της αγαθοεργίας.

Αν νηστεύεις, αδελφέ μου, αλλά φέρεσαι σκληρά πρός τους άλλους, η νηστεία δεν σε ωφελεί! Πρέπει να αλλάξεις συμπεριφορά!

Αν νηστεύεις, αλλά δεν μιλάς με κάποιον, η νηστεία επίσης δεν σε ωφελεί! Πρέπει να συμφιλιωθής με τον άλλο για να γίνει δεκτή η θυσία σου.

Αν νηστεύεις, αλλά κοτσομπολεύεις, κακολογείς, συκοφαντείς κάποιον άλλον, η νηστεία καί πάλι δεν σε ωφελεί! Πρέπει νά παύσεις τα κοτσομπολιά, την κακολογία, τη συκοφαντία. Καί όχι μόνο αυτό, αλλά να επανορθώσεις το κακό, που τυχόν προξένησες σε κάποιον με την συμπεριφορά σου.

Η νηστεία πρέπει να επισφραγίζεται με τήν αγάπη καί η αγάπη πρέπει να συμπληρώνεται με τη νηστεία.

Ας ρίψουμε μια ερευνητική ματιά μέσα μας. Ας στολίσουμε την ψυχή μας με τά στολίδια των αρετών. Αυτό είναι το νόημα της νηστείας. Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αρχίζει. «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι, εισέλθετε….» Όσοι πιστοί, δράμετε και την νηστεία τηρήσατε. Καλή δύναμη και καλή καρποφορία στον αγώνα σας. Καλή Σαρακοστή, αδελφοί καί πατέρες.

+ Ο ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ

http://www.hellasforce.com/

το διαβασαμε εδω: http://deskastoria.blogspot.gr/