Ο ανδριάντας του Αθ. Χριστόπουλου
στην Καστοριά.
Οι φιλόλογοι υποστηρίζουν, ότι η ελληνική γραφή θεσμοθετήθηκε και πρωτοξεκίνησε τη λαμπρή πορεία της περί το έτος 1000 π.Χ. ως φωνητική, όμως με το πέρασμα των αιώνων και την εξέλιξη της γλώσσας μας (κυρίως τη σταδιακή διαφοροποίηση προφοράς φθόγγων αρκετών γραμμάτων της) μεταλλάχτηκε κι έγινε, ως ένα σημείο, ιστορική. Έτσι σήμερα, ο κάθε φθόγγος της δεν παριστάνεται με ένα ιδιαίτερο γράμμα, όπως συνέβαινε κατά την αρχαϊκή εποχή, αλλ’ ο φθόγγος -i-, π.χ., παριστάνεται στη γραφή μας με τα γράμματα -ι-, -η-, -υ-, -ει-, -οι-, -υι-. O φθόγγος -e- με τα -ε- και -αι-. Oφθόγγος -u- με τα γράμματα -ου-. Ο φθόγγος -s- με τα γράμματα -σ-, -σσ-, -ς-, κ.τ.λ. Η μετεξέλιξή της αυτή, όπως ήταν φυσικό, δημιούργησε στους χειριστές της πολλά προβλήματα, που αφορούσαν και αφορούν κυρίως την ορθογραφία και την προφορά μερικών γραμμάτων της. Για τον λόγο αυτόν, ήδη από την κλασσική εποχή, πολλοί ονομαστοί φιλόσοφοι και γραμματικοί ασχολήθηκαν μ’ αυτό το φαινόμενο και πρότειναν διάφορες λύσεις
Στα νεότερα χρόνια ασχολήθηκε με το εν λόγω φαινόμενο, της διάστασης που υπάρχει μεταξύ γραφής και προφοράς αρκετών γραμμάτων τής νεοελληνικής γλώσσας, ο Ηπειρώτης ποιητής και μεταρρυθμιστής Γιάννης Βηλαράς (1771 - 1823). Ο Βηλαράς εξέδωσε το 1914 τη«Ρομέηκη γλόσα» του, όπου προτείνει στους Έλληνες την καθιέρωση της φωνητικής γραφής. Ένα αντίτυπο του βιβλίου αυτού εστάλη και στον Καστοριανό ποιητή και ιατροφιλόσοφο Αθανάσιο Χριστόπουλο απ’ τον κοινό τους φίλο Αθανάσιο Ψαλίδα. Ο Χριστόπουλος μόλις το έλαβε απάντησε μ’ επιστολή, που ήταν γραμμένη με την ορθογραφία του Βηλαρά, δηλαδή χωρίς τόνους και πνεύματα, όλα με -η- και -ο- κ.λ.π. Το έκανε αυτό για να δείξει ότι επιδοκιμάζει ανεπιφύλαχτα τη γλώσσα και την ορθογραφία του Γιαννιώτη καινοτόμου. Τα χαρακτηριστικότερα αποσπάσματα της εν λόγω επιστολής έχουν ως ακολούθως:
Η όμορφη Καστοριά, πατρίδα του Αθαν. Χριστόπουλου.
«...Εδέχθηκα με πολή μου χαρά το βηβληαράκη του εξοχότατου ιατρού κηνού μας φήλου Ηάνη Βηλαρά. Το ανάγνοσα, το ηπερθάβμασα κε κατακράτησα το μεγαλοφηέστατο σηνγραφέα του, με ηπεράρεσε η ηπηρότηκη δηάλεκτο, κε μ’ εφάνηκε, προς την πολήτηκη σαν η παλιά Δορηκή προς την παλιά Ατηκή. μεταχηρηστήτετη λοιπόν... γράφοντας μ’ αφτή τες προσταγές σας, κε αποφασές σας, κε τα λ...
Το φίλο μας κυρ Ηατρό (τον Βηλαρά) τον προσκηνό, τον αγαπό, κε τον θαβμάζο ηληκρηνέστατα κε τον παρακηνό να στηχουργή. 'Οτη εγενήθηκε ποιητής.
Μένο
1815 Ιουλίου 7
Αθανάσης Χρηστόπουλος»
Ο Χριστόπουλος εκτός απ’ την παραπάνω επιστολή με το υπέρ της φωνητικής γραφής περιεχόμενο, έγραψε κι έναν διάλογο χάριν των νέων, οι οποίοι «καταξοδεύουν το άνθος της ηλικίας των» για να μάθουν την ιστορική ορθογραφία της ελληνικής γλώσσας. Ο διάλογος αυτός γίνεται μεταξύ: α) της ιστορικής ορθογραφίας (προσωποποιημένης), η οποία περιγράφεται «στιγμένη με ζωνάρια ψιλές, δασείες, βαρείες, οξείες, περισπωμένες- ζευγάρια βήτες, κάππες, λάβδες, κ. λπ.» και β) του θιασώτη της φωνητικής γραφής Αθανασίου Χριστόπουλου, που απέδειξε με τα γλωσσολογικά έργα του, ότι «η προφορά των γραμμάτων μας είναι όμοια με των προ Χριστού Ελλήνων και ότι των Ερασμιτών οι λόγοι όσοι προβάλλονται κατ’ αυτής, είναι λέξεις μάταιες αποδείξεων αναποδείκτων και ότ’ η ορθογραφία της -αι-, -ει-, -οι-, και του -η-, -υ-, -ω-είναι μωρή στραβογραφία των ανόητων παλαιών γραμματικών Ελλήνων, επειδή ο μεν ήχος της -αι- ήταν -ε-, ο δε της -ει-, -οι-, και -η-, -υ- ήταν -ι- και του -ω- ήταν -ο-». Οι χαρακτηριστικότερες ερωταποκρίσεις του διαλόγου αυτού, επιλεγμένες και προσαρμοσμένες απ’ τον γράφοντα δάσκαλο Γιώργο Αλεξίου, έχουν ως ακολούθως:
Η αρχοντική οικία του Χριστόπουλου στην Καστοριά.
- Α (ομιλεί η ιστορική ορθογραφία): χωρίς εμένα δεν θα καταλαμβάνετε όταν λαλείτε.
- Β (ομιλεί ο Χριστόπουλος):Πως όσοι δεν σε ηξεύρουν, όταν συνομιλούν μεταξύ τους καταλαμβάνονται;
- Α: Πως άνευ εμού θέλετε καταλάβει την λέξιν της γλώσσας σας πόθεν παράγεται;
- Β: Τάχα τες λέξεις της γλώσσας τες έχομεν διά να ηξεύρομεν πόθεν παράγονται, η διά να φανερώνομεν με αυτές τα νοήματα μας; Ας παράγονται απ’ όπου θέλουν, φθάνει μόνον να ηξεύρω τι φανερώνουν. Τι μ’ ωφελεί, σ’ ερωτώ, να ηξεύρω πως ο Δαίμονας, οπού γράφεται με -αι- παράγεται απ’ το παλαιόν Δαίμων και τούτο από το παλαιότερον Δαΐμων; Δι’ αυτό και μόνον να χάνω τον καιρόν μου; Τον καιρόν μου, οπού πλέον δεν τον ευρίσκω; αν γράψω το: τρώγω, τρόγω, μήπως γίνεται πίνω; ή το, αύριον, άβριον, μήπως γίνεται σήμερον; ή τέλος, αν βάνω παντού την οξείαν μόνο, δεν θα τονίζει καθώς η περισπωμένη;
- Α: Καλά! Πλην, πως θέλεις διακρίνει, φερ’ ειπείν, τι σημαίνει καινόν γραμμένον με –αι-;και κενόν γραμμένον με -ε-;
- Β: Α! Οι λέξεις ποτέ δεν προφέρονται μοναχές και άσχετα, αλλ’ ενωμένες μαζί με άλλες διά να φανερώσουν η τίποτε πράγμα ή καμμιά έννοια…εμείς νόημα ζητούμεν από τες λέξεις και πως είναι γραμμένες αδιαφορούμεν. (Αθανασίου Χριστόπουλου, «Όνειρον", σελ 168 - 9. "Ελλήνων όνομα και γένος", σελ. 498).
Παρουσίαση: Γιώργος Τ. Αλεξίου
Βιβλίο του Γιώργου Αλεξίου
αναφερόμενο στον Αθ. Χριστόπουλο.
Παλαιά οικία της Καστοριάς στη γειτονιά του Χριστόπουλου.
Αρχικόγραμμα σε ευαγγελικό κείμενο.
Αντίγραφο απ' τον Γ.Τ.Α.
Σύνθεση Γιώργου Αλεξίου.
Ο ανδριάντας του Χριστόπουλου.
Πίνακας (ελαιογραφία) του Γ. Αλεξίου.
Σταυρός με αρχικοστιχίδες λέξεων
σε τοιχογραφίια ναού της Καστοριάς (17ος αι.)
Αντίγραφο του Γ.Τ.Α.
Κείμενο σε τοίχο νού της Καστοριάς, έτ. 1749.
Ανάγλυφο Σάτυρου και Μαινάδας
στο βάθρο του ανδριάντα του Χριστόπουλου.
Αναρτήθηκε από Γ. Τ. Αλεξίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου